Pensioen opbouwen is een regelrecht hoofdpijndossier voor honderdduizenden zzp’ers. Ruim de helft van dit groeiende leger ondernemers heeft niets geregeld. Redenen: onwetendheid en tijdgebrek. Maar vooral ook omdat dit appeltje voor de dorst handenvol geld kost.

Sasja van Dongen (48) richt begin jaren negentig een vertaalbureau op. De zaken gaan goed en binnen het bedrijf wordt een voorziening voor haar pensioen getroffen. Een reservering op papier, geen echte pot met geld. Begin deze eeuw gaat het bureau failliet, omdat een aantal grote klanten minder opdrachten verleent. Daarmee gaat ook de pensioenvoorziening van Van Dongen in rook op.

Na een paar jaar volgt een doorstart op kleinere schaal. “Mijn boekhouder zei toen dat ik iets voor mijn pensioen moest regelen”, zegt Van Dongen. “Ik merk dat ik het uitzoeken van dit soort zaken blijf uitstellen. Kan altijd later nog, denk ik. Maar ik zie wel dat later steeds dichterbij komt.”

Van Dongen staat model voor honderdduizenden zzp’ers die niet precies weten hoe het staat met hun pensioen en geen tijd nemen het uit te zoeken. Ruim de helft van het groeiend leger zelfstandigen heeft niets opgebouwd. Of de andere helft voldoende heeft geregeld, is niet bekend.

Persoonlijke omstandigheden

De zzp’er heeft een moeizame relatie met zijn pensioenvoorziening. Die kost handenvol geld, is lastig te doorgronden en kan altijd worden uitgesteld. Hoe duur een pensioen is, hangt af van persoonlijke omstandigheden. Veelzeggend is dat voor een pensioen van 1.000 euro per maand bijna 2 ton klaar moet staan als je met pensioen gaat. Inzicht krijgen in de eigen pensioensituatie is sinds de komst van mijnpensioenoverzicht.nl eenvoudiger dan pakweg vijf jaar geleden. Op deze site worden alle eerder opgebouwde pensioenen van ex-werkgevers bijgehouden. Ook staat vermeld hoeveel AOW je kunt verwachten.

Dit overzicht is slechts een van de bouwstenen van een completer plaatje. Andere zaken zoals pensioen van de eventuele partner, zelf geregelde pensioenen, spaargeld moeten nog worden meegenomen om echt iets zinnigs te kunnen zeggen over de pensioensituatie en eventuele maatregelen die genomen moeten worden.

Annemieke Schiphuis, oprichter van adviesketen miQ in Business, vindt zzp’er een veel te ruim begrip. “Ik maak onderscheid in echte ondernemers en degenen die min of meer gedwongen als zzp’er bij hun baas blijven werken. Dat laatste gebeurt veel in de bouw. Interim-managers zijn vaak evenmin ondernemers.”

Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) stuurt zzp’ers die pensioenadvies nodig hebben door naar miQ.

Jaarruimte

Een zzp’er kan hoogstens een bedrag van zijn inkomen aftrekken voor een lijfrente (banksparen of verzekeren). De hoogte van dat bedrag is afhankelijk van de zogeheten jaarruimte. Dit is een methode om te berekenen hoeveel pensioen had moeten worden opgebouwd. De maximale jaarruimte gaat in 2014 omlaag als gevolg van de verhoging van de pensioenleeftijd. Omdat er langer wordt doorgewerkt, hoeft er per jaar minder te worden gespaard, is de achterliggende gedachte.

Keer op keer blijkt dat de traditionele pensioenregelingen niet zijn ingericht op zzp’ers met een onregelmatig inkomen. Dat merkt een werknemer die zijn baas vaarwel zegt om voor zichzelf te beginnen. Het is vaak mogelijk tien jaar vrijwillig bij het pensioenfonds van de ex-werkgever te blijven, maar slechts weinigen maken gebruik van die optie. Alleen goed verdienende zzp’ers kunnen zich dat permitteren.

De voornaamste reden niet bij het oude pensioenfonds te blijven, is de hoogte van de premie. Een nieuwe zelfstandige moet de premie (vaak tussen de 15 en 20 procent van zijn laatst verdiende loon) voorschieten. Hij kan het bedrag pas later in mindering brengen op zijn belastbare inkomen. De meeste beginnende zzp’ers hebben daarvoor onvoldoende inkomen. Of ze hebben geen zin zich financieel vast te leggen.

Wie toch een beetje een indruk wil krijgen van de bedragen die nodig zijn om een behoorlijk inkomen te hebben na zijn pensionering, kan een blik werpen op de zogeheten staffels voor de beschikbare premie. Dit zijn percentages die de fiscus hanteert bij regelingen met een vaste premie. Bij deze staffel stijgt het percentage naarmate de werknemer ouder wordt. Immers, het geld ingelegd op 60-jarige leeftijd heeft veel minder tijd om te renderen dan euro’s weggezet op 30-jarige leeftijd.

Fonds voor zelfstandigen

Helma Lodders, VVD-pensioenwoordvoerder in de Tweede Kamer, wil het voor zzp’ers mogelijk maken zich aan te sluiten bij een pensioenfonds.

Pogingen daartoe liepen tot nu toe stuk op de regels. De pensioenwet moet ervoor worden gewijzigd.

Een andere mogelijkheid voor ZZP’ers is het zogeheten PPI (premiepensioeninstelling). Bij zo’n PPI spaart elke deelnemer individueel voor zijn pensioen. Bij pensioenfondsen gaat al het geld in een grote pot en zijn allerlei vormen van solidariteit ingebouwd: deelnemers die eerder dood gaan, halen minder geld uit de pot dan degenen die honderd worden.

Een van de partijen die interesse heeft in de oprichting van zo’n PPI is BeFrank, dat is een bedrijf voortkomend uit BinckBank en Delta Lloyd. Samen met het Platform voor Zelfstandigen (PZO) onderzoekt het bedrijf de mogelijkheden. BeFrank heeft al ervaring met een PPI voor werknemers.

bron: http://www.destentor.nl/
illustratie: Job van Gelder